“Suları ve Otlakları İzleyerek Göç Ederler”: Hun Topluluklarında Konargöçerlik ve Yerleşik Yaşam

Erkoç H. İ.

Uluslararası Hun Çalışmaları Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 13 - 14 Kasım 2023, ss.1

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Asya Hunları (Xiongnu 匈奴), Ak Hunlar/Heftalitler ile Avrupa Hunları hakkında elimizdeki bilgiler genellikle Çinliler ve Romalılar gibi onların yerleşik komşularının kaynaklarında bulunmaktadır. Çoğu zaman önyargılı olan bu kaynaklarda Hun topluluklarının kültürleri anlatılırken onların yalnızca hayvancılıkla geçinen katıksız konargöçerler oldukları vurgulanmaktadır. Hun konargöçerliğinin yaylaklar ile kışlaklar arasında yapılan mevsimsel göçlerden oluştuğu, keçe çadırlar ile arabalarda yaşadıkları, savaşma yöntemlerinin konargöçerlikten etkilendiği görülmektedir. Ancak bu kaynaklar dikkatli bir şekilde incelendiğinde satır aralarında Hun topluluklarının bazı yerleşimlerinden ve tarım faaliyetlerinden de söz edildiği fark edilmektedir. Nitekim arkeolojik buluntular bu kayıtları doğrulamaktadır. Ayrıca Asya Hunlarının, Ak Hunlar/Heftalitlerin ve Avrupa Hunlarının yönetici kesimleri coğrafî nedenlerden ötürü zamanla yerleşik yaşama geçmişlerdir. Anlaşıldığı kadarıyla Hun toplulukları tarihleri boyunca ağırlıklı olarak hayvancılıkla uğraşan konargöçerler olmuşlarsa da kısmen yerleşik yaşam sürüp kısıtlı olmakla birlikte tarımla da uğraşmışlardır. Bu yüzden tarihî kaynaklarda Hun topluluklarının katıksız konargöçerler olduklarına ilişkin genelleyici ifadelere kuşkuyla yaklaşmak gerekmektedir.

Most of what we know about the Xiongnu 匈奴 (Asian Huns), White Huns/Hephthalites and European Huns are generally found within the sources of their sedentary neighbors such as the Chinese and Romans. While describing the culture of Hunnic groups, these usually biased sources emphasize that they were pure nomads making their living only from animal husbandry. It is observed that Hunnic nomadism was comprised of seasonal migrations conducted between summer and winter pastures, they lived in felt tents and carts, while their fighting methods were influenced from nomadism. However, when these sources are examined in detail, one can realize that between the lines some of the settlements and farming activities of the Hunnic groups are also mentioned. Hence, archaeological finds confirm these records. Besides, the ruling elite of the Xiongnu, White Huns/Hephthalites and European Huns became sedentary in time due to geographical reasons. As is understood, although throughout their history Hunnic groups were mostly nomads engaged with animal husbandry, they also lived a partial sedentary life and engaged with limited agriculture. Thus, it is necessary to be skeptical about generic statements found in historical sources regarding Hunnic groups being pure nomads.